Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania w dniu 29 maja 2025 r. wydała pierwszą opinię w sprawie fundacji rodzinnej.
Warto wskazać, że Rada ta jest niezależnym organem, do zadań którego należy m.in. wydawanie opinii w sprawie zasadności zastosowania ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania („klauzula GAAR”) na wniosek Szefa KAS.
Analizowany przez Radę stan faktyczny dotyczył transakcji sprzedaży przez fundację rodzinną akcji uprzednio darowanych przez fundatora i dokonaniu wypłaty przez fundatora części środków pochodzących ze sprzedaży akcji. Zdaniem Szefa KAS takie działanie, polegające na darowaniu akcji do fundacji rodzinnej, a następnie dokonaniu w krótkim okresie ich sprzedaży i wypłaty środków spełniło wszystkie przesłanki warunkujące zastosowanie klauzuli GAAR, tj.:
- osiągnięto korzyść podatkową,
- korzyść podatkowa była sprzeczna z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu;
- osiągnięcie korzyści podatkowej było głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności;
- sposób działania był sztuczny.
Szef KAS podkreślił, że strony transakcji w znacznej mierze uzgodniły jej warunki przed dokonaniem darowizny akcji do fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna nie miała zatem istotnego wpływu na warunki umowy, czy wybór kupującego. Z analizowanego stanu faktycznego wynikało jednak, że nie było możliwe wcześniejsze ustanowienie fundacji rodzinnej, ponieważ przepisy ustawy o fundacji rodzinnej weszły w życie 22 maja 2023 r., natomiast transakcji dokonano w sierpniu 2023 r.
Zdaniem Szefa KAS, czynnością odpowiednią, dla której stwierdził wystąpienie korzyści podatkowej byłoby dokonanie sprzedaży akcji przez osobę fizyczną i następnie darowanie na rzecz fundacji rodzinnej środków uzyskanych ze sprzedaży po ich uprzednim opodatkowaniu.
Idąc zatem prezentowanym przez Szefa KAS tokiem rozumowania, podatnik powinien wybrać taki sposób przeprowadzenia transakcji, który skutkuje zapłatą podatku w najwyższej wysokości nie zważając, że ustawy podatkowe dają możliwość wyboru korzystniejszego opodatkowania.
W wydanej opinii Rada słusznie nie zgodziła się z takim podejściem określając je jako nadmierny fiskalizm, jednocześnie podkreślając, że ocenie powinno podlegać to, czy zaangażowanie fundacji rodzinnej w transakcję nie było motywowane głównie lub jako jeden z głównych celów, uzyskaniem korzyści podatkowej oraz czy sam udział fundacji rodzinnej w transakcji nie miał sztucznego charakteru.
Zdaniem Rady, w omawianej sytuacji mamy do czynienia z osiągnięciem korzyści podatkowej. Fundacja rodzinna nie zapłaciła bowiem podatku od dochodu z tytułu sprzedaży akcji, który musiałby zapłacić fundator, gdyby to on sprzedawał akcje. Podkreślenia wymaga jednak, że samo uzyskanie korzyści podatkowej nie przesądza o możliwości zakwalifikowania danego działania jako unikania opodatkowania. Konieczne jest bowiem spełnienie wszystkich ww. przesłanek.
Rada podkreśliła również, że działanie polegające na uprzedniej darowiźnie akcji i następnie sprzedaży ich przez fundację rodzinną było racjonalne.
W opinii uznano jednak, że działanie polegające na wypłacie z fundacji rodzinnej środków ze sprzedaży darowanych akcji bez uprzedniego reinwestowania tych środków jest sprzeczne z celem zwolnienia fundacji rodzinnej od podatku CIT. Zwolnienie to ma zastosowanie wyłącznie w zakresie dochodów uzyskanych przez fundacje rodzinne w ramach dozwolonej ustawowo działalności gospodarczej. Szybka sprzedaż wniesionego majątku, a następnie wypłata jakiejkolwiek części kwot uzyskanych ze sprzedaży nie realizuje celu fundacji rodzinnej, jakim jest gromadzenie i zarządzanie majątkiem.
Niemniej jednak, aby było możliwe zastosowanie klauzuli GAAR konieczne jest spełnienie łączne wszystkich ww. przesłanek. Co za tym idzie, w omawianej sprawie Rada nie podzieliła stanowiska Szefa KAS, ponieważ jej zdaniem pozostałe przesłanki nie zostały spełnione.
Wobec tego, planując transakcje polegające na sprzedaży akcji/udziałów przez fundację rodzinną należy mieć na uwadze fakt, że środki ze sprzedaży nie powinny zostać od razu wypłacone z fundacji rodzinnej w ramach świadczenia, lecz wykorzystane przez fundację rodzinną na dalsze działania inwestycyjne.
Fundacje rodzinne powinny być bowiem traktowane jako swoisty rodzaj funduszu inwestycyjnego, a nie wyłącznie podmiot pośredniczący w transakcji.
Vide: Uchwała nr 3/2025 Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania z dnia 29 maja 2025 r.
