Fundacja Rodzinna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.

Zgodnie z art. 6 ustawy o fundacji rodzinnej, Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie:

• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielania pożyczek: spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje, spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, beneficjentom,
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
• gospodarki leśnej.

W przypadku prowadzenia przez Fundację Rodzinną działalności wykraczającej poza wskazany zakres, Fundacja Rodzinna utraci zwolnienie podmiotowe z podatku  CIT. Będzie wówczas zobowiązana do uiszczania podatku CIT w stawce 25 %.

Fundacja Rodzinna jest reprezentowana przez zarząd.

Struktura Fundacji powinna składać się z zarządu, rady nadzorczej oraz zgromadzenia beneficjentów. Uchwały w ramach każdego z wymienionych organów zapadają bezwzględną większością głosów oraz mają co do zasady charakter jawny.

Zgodnie z przyjętymi normami, zarząd Fundacji jest organem wielo lub jednoosobowym powoływanym na trzyletnią kadencję (chyba że statut będzie stanowił inaczej). Warto podkreślić, że członkiem zarządu może być zarówno fundator, jak i beneficjent. O ile statut nie stanowi inaczej, powołania i odwołania członka zarządu dokonuje fundator, a po śmierci fundatora – rada nadzorcza, jeżeli została ustanowiona. W przypadku śmierci fundatora i braku rady nadzorczej, powołania i odwołania członka zarządu dokonuje zgromadzenie beneficjentów.

Z kolei rada nadzorcza ma charakter fakultatywny, a obowiązek jej powołania powstaje dopiero w momencie przekroczenia 25 beneficjentów Fundacji. Głównym celem rady jest sprawowanie nadzoru na działalnością zarządu, zarówno pod względem obowiązujących norm prawa, jak i zgodności prowadzonych działań z postanowieniami statutu. Kadencja każdego z członków rady nadzorczej wynosi 5 lat. Członków rady nadzorczej powołuje fundator, a po jego śmierci zgromadzenie beneficjentów.

Zgromadzenie beneficjentów jest organem w pełni zależnym od statutu Fundacji, ponieważ w zgromadzeniu mogą wziąć udział jedynie beneficjenci, którym dokument ten przyznaje takie uprawnienie. Zadaniem zgromadzenia jest podejmowanie uchwał w sprawach określonych przez ustawę lub statut, jak np. zatwierdzenie sprawozdania finansowego.

Statut Fundacji Rodzinnej jest podstawą jej działalności. Dla swojej ważności wymaga on zachowania formy aktu notarialnego.

W statucie Fundacji, poza podstawowymi kwestiami związanymi z nazwą, siedzibą celem oraz listą beneficjentów wraz z ich uprawnieniami, powinny znaleźć się zapisy umożliwiające beneficjentom nieskrępowane czerpanie z dobrodziejstw Fundacji Rodzinnej z uwzględnieniem korzyści podatkowych jakie oferuje to rozwiązanie. Na podstawie statutu będzie bowiem możliwe ustalenie czy działania podejmowane przez Fundację Rodzinną będą zakwalifikowane jako świadczenia na rzecz beneficjenta (15% podatku dochodowego), czy też niedozwolona działalność gospodarcza (25% podatku dochodowego).

Statut musi przewidywać również zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów Fundacji Rodzinnej, zasady reprezentacji Fundacji przez zarząd albo przez inne organy, podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu Fundacji Rodzinnej w organizacji, określenie beneficjentów uprawnionych do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów, czy też ustalenie trybu zmiany statutu.

Fundator ma pełną swobodę w ukształtowaniu zapisów regulujących kwestię zmiany statutu, bowiem to statut Fundacji Rodzinnej powinien określać zasady zmiany jego treści, a także osoby uprawnione do podjęcia tych czynności.

Zgodnie z art. 30 ustawy, beneficjentem może być jedynie osoba fizyczna (w tym również fundator) lub organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego, która zgodnie ze statutem może otrzymać od Fundacji świadczenie lub mienie w związku z rozwiązaniem Fundacji.

Kluczowym dla wykorzystania preferencji podatkowych jest natomiast, aby beneficjentami były osoby z tzw. „grupy 0”. Umożliwi to bowiem spełnianie na rzecz beneficjentów świadczeń niepodlegających po ich stronie opodatkowaniu podatkiem dochodowym i niewchodzących do podstawy obliczania daniny solidarnościowej.

Beneficjentem może zostać każda osoba fizyczna, niezależnie od jej wieku oraz tego, czy posiada zdolność do czynności prawnej.

Liczba beneficjentów ustalana jest przez fundatora w statucie Fundacji Rodzinnej. Ustawa o fundacji rodzinnej w żaden sposób nie ogranicza tej kwestii, zatem decydująca jest wola fundatora.

Listę beneficjentów można zmienić wyłącznie poprzez zmianę statutu Fundacji Rodzinnej.

Zgodnie z art. 39 ustawy o fundacji rodzinnej, prawa i obowiązki beneficjenta Fundacji Rodzinnej są niezbywalne (nie dotyczy to jego wierzytelności). Zrzeczenie się uprawnień przez beneficjenta wymaga zachowania formy pisemnej z podpisem poświadczonym notarialnie. W przypadku, gdy beneficjent zrzeknie się całości przysługujących mu uprawnień, traci status beneficjenta.

Fundatorem może być tylko osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych tj. osoba, która osiągnęła pełnoletniość i nie została ubezwłasnowolniona (częściowo lub całkowicie).

Ustawa o fundacji rodzinnej nie wyklucza takiego rozwiązania. Co więcej omawiana ustawa nie wyklucza również możliwości, aby fundator był jednym beneficjentem. Dzięki temu rozwiązaniu Fundacja Rodzinna jest korzystnym sposobem na prowadzenie biznesu.

Zgodnie z art. 12 ustawy o fundacji rodzinnej, Fundacja Rodzinna może być ustanowiona przez więcej niż jednego fundatora. W takim wypadku wykonują oni swoje prawa i obowiązki wspólnie, chyba że statut stanowi inaczej. Wyjątek stanowi Fundacja Rodzinna ustanowiona w testamencie, która może mieć tylko jednego fundatora.

Spadkobiercy fundatora będą uprawnieni do dziedziczenia majątku Fundacji Rodzinnej. Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza również duże zmiany w prawie spadkowym w zakresie instytucji zachowku poprzez m.in.  uprawnienie do zrzeczenia się zachowku i zakaz doliczania do spadku wartości funduszu założycielskiego Fundacji Rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że Fundacja Rodzinna jest spadkobiercą.

Zgodnie ze zmienionym art. 927 §3 Kodeksu cywilnego, zarówno Fundacja Rodzinna powołana poprzez złożenie oświadczenia w akcie założycielskim, jak i Fundacja Rodzinna ustanowiona dopiero w testamencie może być spadkobiercą. W przypadku Fundacji Rodzinnej ustanowionej w testamencie konieczny jest jednak wpis do rejestru fundacji rodzinnych w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.

Fundacja Rodzinna, co do zasady jest objęta zwolnieniem podmiotowym z podatku CIT. W określonych sytuacjach będzie ona jednak obowiązana do naliczenia i odprowadzenia podatku CIT:

• spełnienie świadczenia na rzecz beneficjenta – stawka 15 % CIT,
• przekazanie mienia w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej na rzecz fundatora lub beneficjenta Fundacji Rodzinnej lub spadkobiercę fundatora – stawka 15 % CIT,
• prowadzenie przez Fundację Rodzinną działalności gospodarczej wykraczającej poza zakres wskazany ustawie o fundacji rodzinnej – 25 % CIT.

Zwolnieniu z PIT podlega natomiast:

• uzyskanie przychodu z tytułu otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej przez fundatora albo osobę będącą w stosunku do fundatora osobą z tzw. grupy 0,
• uzyskanie przychodu przez beneficjenta z tytułu otrzymanego świadczenia od Fundacji Rodzinnej, jeżeli beneficjent jest fundatorem albo osobą będącą w stosunku do fundatora osobą z grupy 0.

Fundusz założycielski Fundacji powinien zostać wniesiony w całości przed zarejestrowaniem Fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych, z wyjątkiem Fundacji ustanowionych w testamencie, w przypadku których powinien zostać wniesiony najpóźniej w terminie 2 lat od zarejestrowania Fundacji. Wnosząc majątek do Fundacji Rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego, fundator sporządza spis majątku w formie pisemnej. W spisie majątku powinna zostać zamieszczona informacja o aktualnych proporcjach tego majątku, przypadających na każdego z fundatorów oraz na Fundację Rodzinną.

Zdaniem naszych ekspertów, Fundacja Rodzinna ma na celu gromadzenie majątku i jego pomnażanie w sposób korzystny podatkowo. Wobec tego wypłaty środków z Fundacji Rodzinnej na rzecz jej beneficjentów powinny odbywać się na podstawie ściśle określonych zasad w statucie Fundacji Rodzinnej.

Założenie Fundacji Rodzinnej wymaga złożenia wniosku o wpis do rejestru fundacji rodzinnych, którego koszt wynosi 500 zł. Ponadto konieczne jest wniesienie wkładu na poczet funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł.

W Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych są gromadzone i przetwarzane informacje o beneficjentach rzeczywistych, czyli o osobach fizycznych, które sprawują bezpośrednią kontrolę nad podmiotami gospodarczymi wpisanymi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Definicja beneficjenta rzeczywistego znajduje się w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej „AML”). Jednocześnie zgodnie z art. 139 ustawy o fundacji rodzinnej (zmiany w przepisach) przewidziana jest zmiana art. 2 ust. 2 AML., która przypisuje Fundację Rodzinną do kategorii trustów.

Wobec tego, w CRBR należy ujawnić fundatora, członków zarządu oraz rady nadzorczej, a także beneficjentów.