Fundacja rodzinna, choć z założenia ma charakter instytucji gromadzącej i chroniącej majątek rodzinny, może aktywnie uczestniczyć w obrocie gospodarczym – w szczególności poprzez posiadanie udziałów w spółkach prawa handlowego. Jednym z praktycznych dylematów, z jakim mierzą się fundatorzy, jest związany z przepisami o dopuszczalnej działalności gospodarczej, w sytuacji wniesienia do fundacji rodzinnych gruntów, w celu ich późniejszego wniesienia do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, realizujących inwestycje nieruchomościowe.
Czy taka czynność będzie opodatkowana?
Co do zasady, objęcie udziałów w spółce w zmian za aport jest opodatkowane podatkiem dochodowym, jednakże w przypadku fundacji rodzinnej mamy do czynienia ze zwolnieniem podmiotowym z podatku CIT pod warunkiem, że fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą w zakresie dozwolonym ustawą o fundacji rodzinnej.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 22 grudnia 2023 r., znak: 0111-KDIB1-2.4010.487.2023.2.AK oraz interpretacji indywidualnej z dnia 8 stycznia 2024 r., znak: 0114-KDIP2-1.4010.550.2023.2.PP stwierdził jednak, że wniesienie do fundacji rodzinnych aportu, w celu ich późniejszego wniesienia do spółki handlowej będzie działalnością przekraczającą zakres dopuszczalnej działalności gospodarczej, zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o fundacji rodzinnej, który ograniczają dopuszczalność zbywania majątku podmiotu tylko do sytuacji, w której nie został on nabyty wyłącznie do dalszego zbycia. W jego ocenie, skoro od początku celem wniesienia gruntu do fundacji było jego przekazanie innej spółce w drodze aportu, to faktycznie doszło do przekroczenia zakresu dopuszczalnej działalności gospodarczej i w konsekwencji transakcja aportu powinna być opodatkowana według stawki 25%.
Odmienne stanowisko zajął WSA w Poznaniu z dnia 14 maja 2024 r., sygn. akt: I SA/Po 152/24, który poddał po analizę sytuację przystąpienia do spółki handlowej i ogół czynności niezbędnych do stania się jej wspólnikiem, jak np. wniesienie aportu. W ocenie sądu regulacja pozwalająca na przystępowanie do spółek handlowych stanowi przepis szczególny, który trzeba stosować w pierwszej kolejności przed przepisem o nabywaniu mienia w celu dalszego zbycia. W konsekwencji transakcja wniesienia przez fundację rodzinną aportu do spółki zależnej powinna korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego.
Co w tej sytuacji powinna zrobić fundacja rodzinna?
Z uwagi na odmienne od orzecznictwa sądów administracyjnych stanowisko organów podatkowych dotyczące opodatkowania aportu wnoszonego przez fundację rodzinną, warto rozważyć bezpieczniejsze rozwiązanie polegające na wcześniejszym wniesieniu danego składnika majątkowego, np. nieruchomości do spółki, a dopiero następnie przekazaniu udziałów tej spółki do fundacji rodzinnej.
Jeśli jednak fundator zdecyduje się na bezpośrednie wniesienie aportu do fundacji z zamiarem późniejszego jej aportu do spółki, rekomendujemy uprzednie uzyskanie interpretacji indywidualnej. Kluczowe jest wówczas prawidłowe określenie, czy planowana czynność może być uznana za działalność gospodarczą mieszczącą się w zakresie uczestnictwa fundacji rodzinnej w spółkach handlowych oraz właściwe sformułowanie pytań do Dyrektora KIS.
